موسیقی ممسنی ریشه در رقص ایلات لر بختیاری دارد که در گذر زمان تغیرات جزئی پیدا کرده است . موسیقی این مناطق همچنین ازموسیقی دشتستان هم متأثر شده بود که تا اندازه ای منسوخ گردیده است .هم چنین بخش عمده ای از موسیقی این مناطق( بیشتر ساز و نقاره و نحوه رقص ) با موسیقی قشقایی ها قرابت بسیار نزدیک دارد.
موسیقی ممسنی اغلب شرح رویداد های کوچک و بزرگ ایل ، شرح پیروزی ها ، ناکامی ها ، و غم و دلتنگی ها و ... است که در جای جای موسیقی ایل نهفته است .
طبیعت زندگی ایل ، کوه های بلند ودشت های فراخ ، چشمه های خروشان سختی و مشقت ، زندگی ایلی و دل های پاک ، بی آلایشی مردم ایل هسته های اولیه تولد موسیقی ایلات ممسنی است . هر بخش ازآهنگ های این موسیقی «قس» [ghas] نام دارد. قس های شادی در این مناطق عباتند: از قس یار یار ، بوجونی ، دی بلال ، تیه کال ، برنو ، داینی داینی ، که همگی از قس ها(مقام های) قدیمی هستند. و امروزه نیز مقام هایی اضافه شده است ، که با موسیقی فارسی مختلط گردیده است. از مقام ها و قس های جدید می توان به لیلا لیلا، سوزه سوزه، معصومه، حریر و... اشاره کرد.
زنان هم موسیقی مخصوص به خود دارند و هم موسیقی به سبک مردان را گاهی می خوانند.
موسیقی مخصوص زنان در شادی ها به ویژه در عروسی ها « سِرو» یا سرود است که توسط زنان خوانده می شود.
در مراسم عزا نیز زنان به « شَروَه خوانی » در رثای فرد فوت شده می پردازند.
سرود های فایز دشتستانی و دیگر سرودهای سبک دشتستانی نیز در موسیقی مردم ممسنی وارد شده است که بیان غم ها و غصه های مردم ایلی و سوز و گداز نهفته در دل مردم ایل است.
آلات موسیقی
آلات موسیقی در ایلات ممسنی عبارتند از: ساز( کرنا)، دهل، نی، پیشه( فلوت) و طبل زنی در مراسم مردگان که توسط مطرب ها نواخته می شود.
ویولون نیز در منطقه از قدیم وجود داشته است که بیشتر با سرود مردان همراه است.
امروزه آلات دیگری چون ارگ و امثال آن به درون موسیقی مردم وارد شده است ، که البته این ها فرزندان ناخواسته و میهمانان ناخوانده موسیقی این دیار هستند.
منبع : http://daneshebumi.ir
منبع: دانش بومی« مجموعه مقالات» نویسنده جلال یوسفی با همکاری هادی حسین زاده د اورزنی، انتشارات کتاب اول، تهران1392 صص 78-77
خسه نبوهیً همیه سرحال بی ککا